2009-05-19. Wojciech Jóźwiak. Cykl: Tarot

« Papież i Diabeł SPIS ↓ Karty Papieżyca i Wisielec »

Czytaj w Czytelni

Sprawiedliwość i Księżyc ! Do not copy for AI. Nie kopiować dla AI.

Karty VIII. Sprawiedliwość i XVIII. Księżyc, zgodnie z ich numerami, w systemie Krzysztofa Wirpszy (Wielkie Arkana według Wirpszy, Dodekaedr: dwanaście czakr. Wprowadzenie do cyklu) są drogami przemiany enneagramowego typu nr 8 czyli Ósemki-Szefa, zwanego niekiedy Twardzielem lub Skurczybykiem.

Karta XVIII. Księżyc przedstawia łagodną, ewolucyjną drogę przemiany, czyli przejście w komforcie, i prowadzi od 8-Szefa do 2-Dawcy. Można też uznać tę kartę za obraz dalszych, potencjalnych możliwości typu Ósemki, które ów typ ma szanse rozwinąć, jeśli tylko będzie "dobrym uczniem" w szkole życia. Inaczej mówiąc, ta karta jest "tradycją" - a nie "inicjacją".

Karta VIII. Sprawiedliwość, przeciwnie, przedstawia drogę przemiany trudną i skokową (jak skok w przepaść) czyli przejście w stresie. Karta ta prowadzi do 8-Szefa do 5-Obserwatora. Dla enneagramowej Ósemki jest inicjacją: procesem trudnym, bolesnym i niechcianym, zagrażającym; jednak typ 8-Szef z racji swej istoty (że jest taki a nie inny) nieustannie przed taką konfrontacją stoi. Karty stresowe można uważać za zagrożenia czyhające na poszczególne enneagramowe typy właśnie z racji ich istoty, z racji tego, że takie właśnie są, jakie są. Karta VIII. Sprawiedliwość wystawia na próbę 8-Szefa: sprawdza go, czy chcąc rządzić i narzucać innym prawa i reguły, jest w stanie sprostać ogólności czyli sprawiedliwości tych reguł. Po prostu, tyranom i "samowolcom", z tego powodu że takimi są, grozi osądzenie i wyrok.

 

Karta XVIII. Księżyc

Bywa zazwyczaj rozumiana zbyt mistycznie: zwykle widzi się w niej obraz "królestwa nocy", kiedy do głosu dochodzą uczucia i wizje tłumione i blednące za dnia, w blasku dziennego światła. I kiedy poświata Księżyca pozwala widzieć świat bardziej zaczarowanym niż jest w dziennym świetle. Ale to tylko jedno ze znaczeń tej karty: należy także wziąć pod uwagę drugą i szerszą grupę znaczeń, które biorą się z astrologicznego symbolu Księżyca. W astrologii Księżyc i spokrewniony z nim znaczeniowo znak Raka (a przecież raka widzimy na obrazku tej karty!) symbolizują: dom, rodzinę, kobietę w roli ostoi domu i rodu, to co domowe w przeciwieństwie do tego, co publiczne; dalej: pochodzenie, rodzinne i rodowe tradycje, rodzinną linię przekazu. Dalej, Księżyc i znak Raka symbolizują wszelkie ochronnie zamknięte przestrzenie, jak własne mieszkanie, dom, ogród, zagrodę, twierdzę, małą ojczyznę, krainę dzieciństwa, oazę wśród pustyni, żyzną dolinę pośród jałowych gór, gościnny zajazd przy obcej drodze, kobietę "goszczącą" w sobie mężczyznę, łono matki bezpiecznie goszczące dziecko. Dalej, kompleks Księżyc-Rak obejmuje życie, żyzność i biologię, jako to co nas i wszystko rodzi. Modelem dla tego kompleksu jest staw, rodzący i chroniący mieszkające w nim wodne żywe istoty.

Co z tego mamy jawnie narysowane na karcie Księżyc? Jest Księżyc i to w całej swojej okazałości bo w pełni, kiedy to Luna staje się równoprawną partnerką dla Sol-Słońca, stojąc do Słońca w opozycji, po przeciwnej stronie nieba. Mamy raka, który wychodzi ze stawu. Księżyc jest pokazany jako dawca wody: widać krople wody unoszące się wokół niego w powietrzu. (Uważano dawniej, że jak Słonce skupia ogień w soczewce lub we wklęsłym zwierciadle, tak Księżyc skupia wodę w naczyniach i na liściach.) W dali mamy mury, ochraniające wewnętrzną przestrzeń. Elementem, którego zwykle nie wylicza się w astrologicznej symbolice Raka i Księżyca, a który jest rysowany na karcie, są dwa psy lub wilki, unoszące pyski ku Lunie.

Wnioskujemy, że karta Księżyc przedstawia astrologiczny kompleks Księżyca i znaku Raka plus jeszcze coś, coś ponadto, pewne dodatkowe znaczenia. Postać wilka jest tu kluczem! Wilk w mitach i baśniach występuje jako burzyciel porządku (patrz: D. Misiuna, "Wilk - burzycil ładu"), jako symbol samowolnych istot, które usiłują zaprowadzić własne rządy, nie licząc się z nikim. Na tle enneagramu wilkowi możemy przypisać tylko jeden punkt-typ: właśnie Osiem.

Na karcie wilk-Ósemka oddaje hołd Lunie i staje się domowym psem, strażnikiem domu, wściekłym dla obcych, oddanym i wiernym dla swoich. Para złożona z wilka i psa na rysunku stoi przy bramie, przejściu między pylonami ochronnego muru, więc widać, że służy za strażników w tej bramie.

Jest to wyraziste wskazanie, jak, w jaki sposób ta groźna, władcza i samowolna "wilcza" Ósemka-Szef powinna zastosować swoje siły: nie jako burzyciel ładu, lecz jako jego groźny strażnik. (Tak właśnie chrześcijański Szatan przemienia się w buddyjskiego Mahakalę.)

 

Karta VIII. Sprawiedliwość

"Sprawiedliwość" jest jedną z najlepiej zrozumiałych kart, jej symbole są oczywiste i nie budzą wątpliwości. Rysowana na niej jest żeńska dostojna postać, która mogłaby być rzymską boginią Temidą, uosobieniem sprawiedliwego wykonywania prawa. Od klasycznego wizerunku Temidy różni ją tylko brak przepaski na oczach: co oznacza, że o ile Temida tylko wysłuchiwała stron, żeby wydać wyrok, o tyle postać z karty także sama widzi, jak się rzeczy mają. Karta zapowiada konfrontacje z sądem i wymiarem sprawiedliwości - albo dosłownie, z odpowiednim urzędem; albo w przenośni: oznacza wtedy sytuację, w której zostajemy wystawieni na osąd innych osób, opinii publicznej albo własnego sumienia i musimy własną samowolę skonfrontować z ogólnymi zasadami: prawa, moralności, obyczaju itd.

 

Enneagramowa Ósemka

Helen Palmer nazwała typ numer Osiem "Szefem", po angielsku Boss, czyli nie tyle, jak po polsku, zwierzchnik pewnej grupy ludzi, co ten, kto ma pretensje do rządzenia i odpowiedni styl bycia. Główną cechą tego typu jest samowola. Dlatego Wirpsza nazwał go dowcipnie Skurczybykiem (patrz: Błysk i grzmot. Studium Typu Osiem - Skurczybyk). Ósemka to ktoś, kto wyłamuje się z ogólnie obowiązujących reguł, uważa że go nie obowiązują i że on stoi ponad nimi. Dlatego Ósemki narzucają innym swoje reguły: "tak ma być jak ja chcę!" - często skutecznie.

Ósemka jest jednym z trzech typów gniewnych czyli uformowanych przez gniew jako ich dominującą emocję. Pozostałe dwa typy gniewne to Dziewiątka i Jedynka. O ile jednak Dziewiątka nie uświadamia sobie swojego gniewu i zanim skieruje go ku innym, kieruje go ku sobie samej, to Ósemka swojego gniewu używa jak narzędzia i jest to normalny dla niej sposób kontaktowania się z innymi: "dali mi jazda!", "co mi będziesz gadać!", "ja cię nauczę rozumu!" - itd. Jedynka swoim gniewem umacnia granice, których nie pozwala przekroczyć innym - dlatego Jedynki wyżywają się w tym, że strzegą jedynie słusznie zasad. Inaczej Ósemki, które w swoim gniewie są ekstrawertyczne: idą do przodu i usiłują wciąż zawłaszczyć terytorium dla siebie, póki nie trafią na opór; wtedy atakują i często zwyciężają. Ponieważ przy tym nie przejmują się, że poniosą jakieś straty czy ubytki na zdrowiu lub reputacji, zasłużyły sobie na miano Twardzieli.

Ósemki aktywnie szukają dla siebie dominacji i władzy. Napotkane osoby sprawdzają - "nadeptując im na odciski", jak to czynił i nazywał słynna Ósemka Gurdżijew - czy ów ktoś da się zdominować od razu, czy trzeba go/ją najpierw "pobiedzić". W grupie, do której wchodzą, od progu usiłują wybadać, "kto tu rządzi" - w tym celu (często i typowo) zachowują się prowokacyjnie, np. opowiadają drażniące ogół dowcipy.

Ósemki są przeciwieństwem ascezy i samoograniczania się, którym hołdują Piątki, a także niepewności Dziewiątek i rygoryzmu Jedynek. Korzystają z życia pełnymi garściami, są nieumiarkowane, egoistyczne, ostentacyjne i rubaszne, "jedzą, piją i popuszczają pasa", bawią się do rana, leczą kaca i korzystają z seksu, którego (jako, wg Palmer, jedyny enneagramowy typ) potrafią się domagać.

Ósemka to typ, który innym przydziela role lub "maski". Ósemka mogłaby powiedzieć: nikt tu niczego przede mną nie będzie ukrywał (pod maską) ani nie będzie grał swojej roli - macie takie nosić maski i grać takie role, jakie ja wam nakażę!

Dla rozeznania i przykładu, Ósemki wśród postaci literackich to Kmicic, Bohun, Jarema Wiśniowiecki i Staś Tarkowski (z bohaterów Sienkiewicza), Pan Twardowski ("jedzą, piją, lulki palą" - Mickiewicza), lub Shrek (z popularnej kreskówki). Z postaci historycznych: Aleksander Wielki, Jan III Sobieski, Napoleon Bonaparte, czy wspomniany Georgij Gurdżijew, a ze współczesnych Janusz Korwin-Mikke i Janusz Palikot. Dla odróżnienia: nie był Ósemką, choć był arcy-tyranem, Józef Stalin - był Piątką Obserwatorem.

 

XVIII. Księżyc jako komfortowa droga Ósemki

Jak wspomniałem, Ósemkę na karcie Księżyc wyobrażają wilk i pies wyjące do tytułowego Księżyca. Drapieżca-burzyciel ładu, samowolny, aspołeczny lecz śmiertelnie uwodzący owce wilk, pod łagodzącym wpływem żeńskiej energii Luny, udomawia się, staje się stróżującym psem, który wprawdzie zachowuje swoją dziką i drapieżną siłę, ale różnicuje ją: groźny dla obcych i gotów ich rozszarpać, dla swoich, dla mieszkańców księżycowego domowego kręgu, jest łagodny, uniżony, służący i wierny.

Stając się strażnikiem kręgu bezpiecznego dla innych, dla swoich, Ósemka-Szef zarazem buduje bezpieczne miejsce na ziemi, w którym mogą stać się sobą, dojrzeć i zrealizować się ci, którzy w warunkach burzliwego, drapieżnego chaosu, "wojny wszystkich ze wszystkimi" (w której Ósemka pływa jak ryba w wodzie) zmarnieliby i sczeźli, nie wiedząc nawet, kim naprawdę są - jak poeci pośród gromów armat.

Jako strażnik księżycowego kręgu, Ósemka stwarza szanse tym, którzy bardziej - po księżycowemu - śnią niż ona.

Stanąwszy na straży bezpiecznego kręgu przed zewnętrznym chaosem, Ósemka w przestrzeni enneagramu przesuwa się w stronę Dwójki-Dawcy.

 

VIII. Sprawiedliwość jako stresowa droga czyli próg Ósemki

"Osobistym" lub "istotowym" progiem, przed którym stoi Ósemka, jest próg dopasowania do ogólnie obowiązujących reguł. Bardzo często reguły te są po prostu przepisami prawa, którymi Ósemka w swojej samowoli nie przejmuje się i o które wciąż się potyka i które w końcu łamie. Tak jak Ósemki nawykowo próbują, na ile ludzie im ustąpią, tak samo próbują, na ile da się nagiąć lub ominąć prawo. Dlatego, jak się wydaje, typ numer Osiem jest ponadprzeciętnie częsty na salach rozpraw i w zakładach karnych, a także więzienne subkultury są w stylu tego typu. (Z domieszką wygnańczego stylu Czwórki-Tragicznego Romantyka, desperado.) Sprawiedliwość jest więc progiem dla tego typu - dosłownie.

Ale także patrząc bardziej ogólnie, władcza jednostka, którą jest Ósemka, dochodzi w swojej karierze do punktu, w którym musi zastanowić się, czy jest akceptowana przez innych i czy jej rządy są zgodne z interesem jej podwładnych - bo w końcu bez nich, bez społecznej aprobaty, nie utrzyma się. Każdy najbardziej samowładny tyran w końcu musi starać się o społeczną aprobatę. Albo mierzy się z głosem sumienia. I to jest jego poddanie się Sprawiedliwości.

Lecz prócz mierzącej wagi, Temida dzierży miecz, który odcina to, co skrajne i co nie pasuje do wzorca. Poddanie się Sprawiedliwości oznacza dla jednostki redukcję, oznacza pozbawienie jej własnych "kłów" i "rogów". Nie mając czym kąsać i bóść, Ósemce pozostaje wycofać się do swej jaskini, by zachowując sprawność intelektu, jeszcze raz przemyśleć sprawy. Na tej drodze staje się Obserwatorem-Piątką.

 

Znaczenia omawianych kart, które z tego wynikają:

 

XVIII. Księżyc

Mając środki i osobistą siłę, używasz ich, by stworzyć bezpieczną przestrzeń, w której ci, którzy znajda się pod twoją ochroną i opieką, będą mogli rozwinąć swoje cenne, rzadkie i delikatne właściwości.

 

VIII. Sprawiedliwość

Natrafiasz na okoliczności, w których twoja spontaniczność i samowola zderza się ze społecznymi zasadami. Musisz poddać się osądowi tych, którzy reprezentują wyższe, ogólnospołeczne i obiektywne racje - albo osądowi własnego sumienia.

 

Wojciech Jóźwiak

19 maja 2009

 

2009-05-19. Wojciech Jóźwiak. Cykl: Tarot

« Papież i Diabeł SPIS ↓ Karty Papieżyca i Wisielec »

Do not feed AI...
Don't copy for AI. Don't feed the AI.
This document may not be used to teach (train or feed) Artificial Intelligence systems nor may it be copied for this purpose. (C) All rights reserved by the Author, Wojciech Jóźwiak.

Nie kopiować dla AI. Nie karm AI.
Ten dokument nie może być użyty do uczenia (trenowania, karmienia) systemów Sztucznej Inteligencji (SI, AI) ani nie może być kopiowany w tym celu. (C) Wszystkie prawa zastrzeżone przez Autora, którym jest Wojciech Jóźwiak.