2009-11-16. Wojciech Jóźwiak. Cykl: Tarot

« Królowie (Króle?) SPIS ↓ Królowe »

Czytaj w Czytelni

Koło Fortuny ! Do not copy for AI. Nie kopiować dla AI.

Co źródłowo przedstawia(ła) karta Koło Fortuny?


Na stronie o talii Visconti-Sforza (w witrynie Tarot History) są ciekawe dane n.t. karty nr X. Wśród kilku zachowanych kart tej jednej z najstarszych talii tarota - wtedy jeszcze zwanego Il Trionfi - jest atutowa karta Koło Fortuny. Rysunek tej karty został zapożyczony do tarota z ówczesnych filozoficznych alegorii. Jako przykład - dobry i wierny - takiej alegorii, została na tamtej stronie pokazana rycina wzięta z późniejszego o kilkadziesiąt lat dzieła niemieckiego uczonego mnicha Gregora Reischa, pt. Margarita Philosophica ("Perła filozoficzna", 1508). Oto ta rycina:



Kobieta w środku na tle koła, symbolizująca Fortunę, ma gołą głowę i rozpuszczone włosy (co zapewne wówczas coś znaczyło...) i przesadnie sutą, fałdzistą suknię (której znaczenie też dla nas jest niejasne), w prawej wyciągniętej ręce trzyma lub podaje (postaci po jej prawej ręce) puchar, w lewej zaś podobnie wyciągniętej ręce trzyma podobny puchar odwrócony dnem do góry, z którego zawartość wylewa się w dół. Niewiasta ta widoczna jest na tle osi koła, które ma cztery szprychy, ustawione symetrycznie: dół-góra, lewa-prawa. W miejscu styku osi z kołem, na kole znajdują się cztery postacie:

Środkowa "bogini" - Fortuna - jest przedstawiona jako rozdzielczyni łask, kiedy prawą ręką podaje pełny (jak domyślamy się) puchar z napojem łaski, lewą ręka zaś podobny puchar demonstracyjnie rozlewa.

Cztery postaci na obwodzie symbolizują cztery fazy przemiany: tryumf w górze, bolesne poniżenie w dole, wznoszenie się (łac. ascendens) i rozwój po prawej, upadek (łac. descendens) po lewej.

Zauważmy, że obraz Koła Fortuny z księgi Reischa, tak samo jak ten z talii Viscontich-Sforzów i jeszcze trzeci cytowany na wspomnianej stronie, nie mają wody u podstawy. Najwyraźniej pogląd, iż Koło pływa na falach morza, został błędnie "odczytany" z jakiegoś niewyraźnego rysunku, gdzie mniemane fale były nieznaczącymi kreskowaniami wypełniającymi tło.

Cztery powyższe fazy kojarzą się z czterema fazami przemiany z chińskiej Księgi Przemian (Yijing, I-Ching), gdzie:

Te cztery fazy kojarzą się z także fazami cykli takich jak rok (wiosna-lato-jesień-zima) lub doba (ranek/wschód Słońca - dzień/południe - wieczór/zachód Słońca - noc/północ). Stad już krok do zobaczenia w omawianej rycinie schematu horoskopu, z poziomą osią ascendent-descendent i pionową osią dół nieba - śródniebie (imum coeli - medium coeli).

Fortuna została tu więc przedstawiona nie tyle i nie tylko jako personifikacja zmienności losu, ale przede wszystkim jako cykliczność przemian, jako zasada cyklu.

Wróżebne znaczenie tej karty należałoby więc odczytać następująco: To, co się dzieje, sprawa o którą pytasz, jest uwikłana w cykliczność przemian, jak rok z jego sezonami lub doba z porami dnia. Na przykładzie pytanej sprawy przejawia się nieuchronna cykliczność zjawisk.

Gdy uznamy omawiany rysunek za wzorcowy dla karty nr X, okaże się ona bardzo bliska, ze swoim wizualnym programem, karcie XXI. Świat. W karcie Świat mamy podobny układ postaci, tyle że ta środkowa przypomina górną postać z karty X. Koło Fortuny. Miejsce szczęśników-nieszczęśników trzymających się obwodu Koła zajmują cztery Tetramorfy, czyli zwierzęta z wizji Ezechiela. Pamiętamy, że Tron Najwyższego w owej wizji także zawierał w sobie liczne (ruchome i niemożliwe do jasnego opisania) koła. Różnica jest taka, że o ile Koło Fortuny pokazuje ruch i kolejne w czasie następowanie faz cyklicznego procesu, to w karcie Świat cztery tetramorfy trwają nieruchomo obecne wszystkie naraz w wiecznym teraz. Karta Świat przedstawia Wszystko, Całość Bytu, gdzie wszelkie kolejne fazy przemian zostały zintergowane w jedno. Koło Fortuny byłoby więc ułomnym, niedoskonałym i niespełnionym Światem, w którym jest czas, i to, co jest naraz obecne w Świecie, w Kole musi następować w samotności i oddzieleniu jedno po drugim.

Ciekawe, że obie te karty, X. Koło Fortuny i XXI. Świat, same stanowią ogniwa-fazy czterofazowego cyklu przemian. XXI-Świat oznacza Całość Zintegrowaną, Wszystko-w-jednym. X-Koło F. oznacza tęże Całość, ale zdezintegrowaną, bo wrzuconą w czas, w świat stawania się. Przejście od Świata do Koła Fortuny polega na dezintegracji, podczas której poszczególne byty i istoty, oddzielone i odrzucone od Całości, od swojego źródła, ocykają się samotne i zdezorientowane w obcym świecie. Ten stan ilustruje karta 0-Głupiec. Przeciwnie skierowane przejście od Koła Fortuny (od świata stawania się) do integracji, doskonałości i połączenia ze Źródłem, przedstawia karta XX-Sąd Ostateczny, zwana też Odrodzeniem.


Wojciech Jóźwiak



2009-11-16. Wojciech Jóźwiak. Cykl: Tarot

« Królowie (Króle?) SPIS ↓ Królowe »

Do not feed AI...
Don't copy for AI. Don't feed the AI.
This document may not be used to teach (train or feed) Artificial Intelligence systems nor may it be copied for this purpose. (C) All rights reserved by the Author, Wojciech Jóźwiak.

Nie kopiować dla AI. Nie karm AI.
Ten dokument nie może być użyty do uczenia (trenowania, karmienia) systemów Sztucznej Inteligencji (SI, AI) ani nie może być kopiowany w tym celu. (C) Wszystkie prawa zastrzeżone przez Autora, którym jest Wojciech Jóźwiak.